Print this page
вчера 20:40

Аԥсны ашәҟәыҩцәа Реидгыла ахаҭарнакцәа ашәҟәыҩҩы Денис Чачхалиа 75-шықәса ихыҵра идырныҳәалоит.

Аҟәа. Нанҳәамза 21, 2025 шықәса. Аԥсныпресс. Аԥсны ашәҟәыҩцәа Реидгыла ашәҟәыҩҩы Денис Чачхалиа 75-шықәса ихыҵра идырныҳәалоит, изеиӷьаршьоит агәабзиара, аԥсуа ишықәснҵыра ду, инапы злаку арҿиаратә усураҿы ақәҿарақәеи аманшәалареи.

Чачхалиа Денис Кьыршьал-иԥа – аԥснытәи урыстәылатәи апоет, апрозаик, аҭоурыхдырҩы, аиҭагаҩ.  Денис Чачхалиа  – Асовет Еидгылеи (1984) Аԥсни Урыстәылеи рышәҟәыҩҩцәа Реидгылақәа рлахәыла, Урыстәыла ашәҟәыҩҩцәа Реидгыла алахәыла (1999). Аԥсны Зҽаԥсазтәыз акультура аусзуҩ (2024), Д.И. Гәлиа ихьӡ зху Аҳәынҭқарратә премиа алауреат (2020).  2021 шықәсазы аҭоурыхҭҵаареи аҟазарадырреи рҿы илагала ду азы «Аԥсны Аҳәынҭқарра Анаукақәа Ракадемиа ҳаҭыр зқәу адоктор» ҳәа ахьӡ ихҵан.  Дыҩуеит урысшәалеи аԥсышәалеи.

Диит 1950 шықәса нанҳәамза 21 азы Тҟәарчал ақалақь Аҿы. 1968 шықәсазы далгоит Аҟәатәи аԥсуа школ-интернат, Иара абри ашықәсан дҭалоит А.М.Горки ихьӡ зху Москватәи Алитературатә институт.

К.Ф.Ӡиӡариа ихьӡ зху Аҟәатәи ашкол-интернат далгеит (1968). 1961 ш. апоет Кьыршьал Чачхалиа иҭаацәа Аҟәаҟа ииасит. 1968-1973 шш. раан Д.Чачхалиа аҵара иҵон Москва, А.М. Горки ихьӡ зху Алитературатә институт аҟны. Идипломтә усумҭа еиднакылеит апоет урысшәала ииҩыз иажәеинраалақәа, акритикатә статиақәа, аԥсуа ақырҭуеи поетцәа рырҿиамҭақәа.     Аинститут далгоит 1973 шықәсазы. Денис Чачхалиа Аинститут даналга Аҟәаҟа дхынҳәит. Аус иуан агазеҭ «Советская Абхазия» акорреспондентс, Аԥсны ашәҟәыҩҩцәа Реидгыла алитературатә консультантс. 1984-1990 шш. рзы рҵаҩыс дыҟан А.М. Горки ихьӡ зху Москватәи Алитературатә институт аҟны (аҧсуа поезиеи апрозеи реиҭагаразы арҿиаратә семинар мҩаԥигон). Ашьҭахь – Аԥсны ашәҟәыҩҩцәа Реидгыла Алитературатә фонд деиҳабын. Акьыԥхь аҿы дцәырҵит а-70-тәи ашықәсқәа рзы.

1984 шықәса инаркны дынхоит, аус иуеит Москва. Арҿиаратә усуреи ахатә уси еилеигӡоит, атуристтә компаниа «Аква-Абаза» аиҳабыс дыҟоуп.

Иҩымҭақәа икьыԥхьуеит 1970 ш. раахыс. Иажәеинраалақәеи ипрозатә ҩымҭақәеи рнылон альманахқәеи аизгақәеи: «Творческий бульвар 25» (М., 1973,  №13), «Дом под чинарами» (Қарҭ, 1978), «Истоки» (М., 1984), «Литературная Абхазия»; ажурналқәа: «Алашара», «Советская литература» (1989, №4; 1990, №8), «Смена» ( №18), «Черкесский мир», «Абаза»; агазеҭқәа: «Советская Абхазия», «Абхазия» (Аҟәатәи, Москватәи аҭыжьымҭақәа), «Республика Абхазия», «Литературная Россия» (Москва), «Общеписательская Литературная газета» (Москва), ашәҟәы «Сухумские мотивы; (2500-летию Сухума посвещается)». М., 2005); «Аҧсуа поезиа антологиа. XX ашә.» Москва, 2009) уҳәа егьырҭгьы.

Д.Чачхалиа раԥхьатәи иажәеинраалақәа реизга «За чертой горизонта» ҭыжьын Аҟәа, 1976 шықәсазы. Ашьҭахьгьы иҭыҵит иажәеинраалақәа реизгақәеи   ипрозатә ҩымҭақәеи еидызкыло ашәҟәқәа жәпакы.

Д.Чачхалиа дырдыруеит еиҭагаҩк иаҳасабалагьы. Аҧсшәахь еиҭеигеит А.С.Пушкин, Ф.И.Тиутчев, С.А.Есенин, А.А. Блок, А.А.Ахматова, М.И. Цветаева, Ҳ.Ҳаине, И.В.Гиоте, И.К.Ф.Шиллер уҳәа ражәеинраалақәа; аурысшәахь еиҭеигеит аҧсуа поетцәа Д.И.Гәлиа, О.Беигәаа, И.А.Коӷониа, М.А.Лакрба, Б.У.Шьынқәба, Кь.Ш.Чачхалиа, А.Ҭ.Аџьынџьал, Р.Ҳ.Смыр, Н.Т.Кәыҵниа, М.И.Миқаиа, Р.З.Лашәриа, иара убас ақырҭуа поетцәа Н.Бараҭашвили, Г.Табиӡе, О.Ҷиладӡе, В. Габескириа рҩымҭақәа.

1980-тәи ашықәсқәа раан Д.Чачхалиа иҽазҵәылхны аизгара далагеит аҧсуаа рҭоурыхи ркультуреи ирызку аҭоурыхтә, архивтә материалқәа. Апериодикатә кьыҧхь ианиҵеит астатиақәа жәпакы, урҭ иреиуоуп: «Уи Мсыр напхгара аиҭон» (Асулҭан – аҧсуа Али Беи аль Кабир изкны) (Алашара. 1984, 1984, №9), «Самобытный стиль абхазской архитектуры» (Советская Абхазия. 1986, 29 мая; «Новая картина А.Чачба» (Советская Абхазия, 1989, 7 марта; «Мықәтәи акафедрал» (Аҧсны аҟазара. 1989,  №1-2. К.Н. Аванасеви иареи еицырҩыз); «Древности твои Ткварчал» (Ткварчельский горняк. 1991, №42-44; «Мы джигеты, народ вольный». (О княжеском роде Чачба) (Республика Абхазия». 1992, 21 июня; «Хроника абхазских царей» (Абхазия. Московский выпуск). 1995, №2); «Абхазская святыня старого Сочи». (О почитании очажной цепи на Кавказе) (Этнографическое обозрение. 1998, №1; «Под сенью векового дуба» (Российская историческая газета. 1998, №1) уҳәа егьырҭгьы.  Аҭҵаамҭақәа: «Абхазская Православная церковь. Хроника. Прибавления» (М., 1997), «Хроника абхазских царей. Статьи и заметки. Дополнения» (М., 2000), џьара-џьара иаарҧшуп актәи ашәышықәсазтәи Аҧсны ақьырсианра аҭоурыхи аҧсуаа рҭоурыхи ирыҵаркуа аетапқәа.

Д.Чачхалиа аԥсуааи адыгақәеи (ачерқьесқәеи) ирызку аҭыжьымҭақәа рсериа апроект авторси аредакторси дамоуп; раԥхьатәи ашәҟәы (К.Серена. Путешествие по Абхазии (афранцыз бызшәахьтә еиҭагоуп) иҭыжьын Москва, 1999 шықәсазы, аҩбатәи  (Ф.Боденштедт. По большой и Малой Абхазии. О Черкесии (анемец бызшәахьтә аиҭага) ҭыҵит Москва, 2002 шықәсазы, ахҧатәи (Э.Мартель. Кавказская Ривьера. Путешествие по югу Росии и по Абхазии (афранцыз бызшәахьтә еиҭагоуп) – Москва, 2002 шықәсазы. Аҵыхәтәантәи ашәҟәқәа ҩба рҟны агәлаҵак аҳасабала икьыԥхьуп Д.Чачхалиа иҭҵаарадырратә статиақәа: «Джигетия на политической и этнографической карте Абхазии», «Историческая топонимика Большого Сочи середины XӀX века (фамильно-родовая номенклатура)».

Аҭыжьымҭақәа: урысшәала: За чертой горизонта. Стихи. Сухуми, 1976; Два неба. Стихи. Сухуми, 1982; Степень родства. Стихи. Сухуми, 1985; Брод одинокой альхи. Рассказы и драма. Сухуми, 1988; Абхазская лира. Стихи и переводы. М., 2010.

 

 

 

 

 


Read 49 times