Аҟәа. Лаҵарамза 12, 2025 шықәса. Аԥсныпресс. Лаҵарамза 12, Баграт Шьынқәба иира Амш аҽны, Аԥснытәи аҳәынҭқарратә Университет аҿы иара ихьӡ зху аԥсуа бызшәа аҿиара Афонд апроект ҿыц – аԥсуа бызшәа ацифратә бжьыхаҵара аӡыргара мҩаԥысит.

Апроект  аԥсуа бызшәа абжьытә технологиақәа, ацҵақәеи аиҭагагақәеи ралагалара иазырхоуп.

Ари апроект аԥсуа бызшәа ацифратә еилазаара ахь аамҭарацәа зҵазкуа аинтеграциа ацҵара иазкуп. Хәы-шықәса инареиҳаны имҩаԥысуаз аҽадцалара зҭахыз аусура иалҵшәаны акыр зҵазкуаз алшҵшәа аарԥшхеит: 2024 шықәсазы аԥсуа бызшәа  Google Translate иалагалахеит.

Апроект ҿыц ахықәкы хада — аплатформа Common Voice ахархәарала  аԥсуа бызшәала ацәажәашьҭыбжь аудиоҭаҩрақәа иаарту абаза аԥҵара.  Уи ҳаԥхьаҟа иалнаршоит анеироҳақәеи еиуеиԥшым абжьытә цхыраагӡақәеи аԥсышәала рацәажәара, насгьы урҭ аԥсышәала аҭак ҟарҵо аҟаҵара.

Аҟәа. Лаҵарамза 10, 2025 шықәса. Аԥсныпресс. Аҟәа ақалақь аҿы имҩаԥысит аҳәсеи ахацәеи ркомандақәа рыбжьара Аԥсны амилаҭтә напылампылтә чемпионатқәа рхыркәшара иазкыз аныҳәатә усмҩаԥгатә, ҳәа адырра ҟанаҵоит Аԥсны аҿари аспорти русқәа рзы Аҳәынҭқарратә Еилакы.

Ахацәа ркомандақәа рыбжьароа аиааира агеит Пицундатәи акоманда «Кьиараз» (азыҟаҵаҩ Алеқсандр Арамиан). Аҩбатәи аҭыԥ агеит аҟәатәи «Спартак» (азыҟаҵаҩ Олег Лакрба), ахԥатәи аҭыԥ   – акоманда «Аҟәа («Сухум») (азыҟаҵаҩ  Зураб Маргиа).

Аҟәа. Лаҵарамза 10, 2025 шықәса. Аԥсныпресс. Аҟәа ақалақь апрокуратура Аԥсны Аҳәынҭқарра Ашьаустә Закәанеидкыла ахәҭаҷ 217, ахәҭа 2, ахәҭаҷ  99, ахәҭа 2, апунктқәа «е», «ж» рыла иазԥхьагәаҭоу ацәгьоурақәа рҟазшьақәа рыла,  Аҩӡба Гарри ишьра инамаданы ашьаусеилыргара хацнаркит,  ҳәа адырра ҟанаҵоит Аԥсны апрокуратура Хада апресс-маҵзура.

Аҟәа. Лаҵарамза 12, 2025 шықәса. Аԥсныпресс. Аԥсны ақыҭанхамҩа аминистрра ақыҭанхамҩа аҿиара ахықәкытә программа «Ақыҭанхамҩа аҿиара–2025» ала инагӡахо апроектқәа рыҭҵааразы аспециалистцәа русуратә гәыԥқәа аԥнаҵеит. Аекспертцәа апроектқәа ахәшьара рырҭоит араионқәа рыла.

2025 шықәсазы ақыҭанхамҩа аҿиаразы апрограмма анагӡаразы ареспубликатә биуџьеҭ аҟынтәи иазоужьхоит 150 млн. мааҭ.

Аҟәа. Лаҵарамза 12, 2025 шықәса. Аԥсныпресс. Аҟәа, Аԥсны Иреиҳаӡоу аӡбарҭа аҿы иаатит III Жәларбжьаратәи анаука-практикатә конференциа «Ареспублика Аԥсны аҿы аиашаӡбара».  

Аконференциа рхы аладырхәуеит  аӡбаҩцәа, аҳәынҭқарратә усбарҭақәа, азинхьчаратә еиҿкаарақәа рхаҭарнакцәа, аҵараиурҭақәа рырҵаҩцәа, аҵарауааи Аԥсни Урыстәылеи рҟынтәи аус зуа аспециалистцәеи.

Аҟәа. Лаҵарамза 12, 2025 шықәса. Аԥсныпресс.  Лаҵарамза 12 рзы Аԥсни Адыгееи Жәлар рпоет, «Ахьӡ-Аԥша» аорден  I аҩаӡара акавалер Баграт Уасил-иԥа Шьынқәба диижьҭеи 108 шықәса (даҵарамза 12, 1917 ш. – жәабранмза 25, 2004 ш.). ҵуеит.

Иахьа Аҟәа ақалақь, апоет, ашәҟәыҩҩы Баграт Шьынқәба ихьӡ зху апарк аҿы игылоу ибаҟа амҵан ашәҭ шьыҵәрақәа шьҭарҵеит атәыла ахадара, аинтеллигенциа, ашколхәыҷқәа.

Баграт Шьынқәба ҳаҭырла дыргәаладыршәарц арахь иааит Аҳәынҭқарра Ахада ихаҭыԥуҩ Беслан Бигәаа, аԥыза-министр Владимир Делба, Жәлар Реизара-Апарламент Аиҳабы Лаша Ашәба, Аҳәынҭқарра Ахада Иусбарҭа анапхгаҩы Беслан Ешба, арҿиаратәи анаукатәи аинтеллигенцита ахаҭарнакцәа, Аԥсны ашәҟәыҩҩцәа Реидгыла, ашәҟәхыҩҩцәа Рассоциациа алахәылацәа, апоет иуацәеи иҭахцәеи, аҟәатәи ашколқәа рҵаҩцәа. 

«Алитературатә критикцәа Баграт Уасил-иԥа "аԥсуа Пушкин" ҳәа ишьҭоуп. Баграт иаҳзынижьыз арҿиаратә беиара иаҳнаҭоит азин "Баграт Шьынқәба иепоха" ҳәа ҳҳәартә еиԥш. Иара инапы иҵигоз зегьы шедеврхон. Ирҿиарала Баграт Уасил-иԥа Шьынқәба аԥсуа литература аҩаӡара шьҭихуеит, уи ӡыригоит, ажәеи ахшыҩҵаки арифмеи ргармониа аԥҵо.  Шьынқәба ила иалагоит аԥснытәи алитературатә ренессанс. 60-тәи ашықәсқәа рзы Баграт Шьынқәба иҭижьит ажәеинраалақәа реизга  «Аԥхын» («Лето»), уи аҭҵааратә литература аҿы аԥсуа поезиа ареформа аетап ҳәа иашьҭоуп. Баграт Шьынқәба аԥсуа поезиа акыр ирбеет, иажәеинраалоу ароманқәа рахь аинтересс аиҭарҿиара илшеит», – ҳәа агәалашәаратә митинг аҿы дықәгыло иазгәеиҭеит ашәҟәыҩҩы, афилологиатә наукақәа рдоктор Владимир Занҭариа.

Аԥсны ашәҟәыҩҩцәа Реидгыла ахантәаҩы Вахтанг Абхазоу, Баграт Шьынқәба  иԥсҭазаара зегьы аԥсуа жәлари алитературеи иазикит ҳәа иазгәеиҭеит:

«Баграт Шьынқәба иԥсҭазаара зегьы аԥсуа жәлар рымаҵ аура иазикит, уи иаԥиҵаз арҿиамҭақәа иԥсы шҭазгьы иара илитературатә баҟаны иҟалеит. Иара ирҿиамҭақәа зеиӷьаҟам ала ирныԥшуеит ажәлар рлахьынҵа, уи акультура, аԥсуара. Баграт Шьынқәба аиҭарҿиара илшеит аԥсуа литература, уи адунеитә ҩаӡара ахь ишьҭихит.  Еицырдыруа ароман «Ацынҵәарах» аҿы иара зыԥсадгьыл ааныжьны ихҵәаны атәым дгьыл ахь имцар ада ԥсыхәа змауз аублаа рхьааи ргәырҩеи ааирԥшит.  Уи асахьаркыратә хаҿсахьақәа рыла амҳаџьырра атрагедиа анализ аҟаҵара аҽазышәарақәа иреиуоуп. Баграт Шьынқәба ари арҿиамҭаҿы иааирԥшыз адраматә хҭысқәа реалла иҟаз ауаа ргәалашәарақәа, иҵабыргу аҭоурыхтә усшәҟәқәа рыла ишьаҭаркуп», – ҳәа иҳәеит Вахтанг Абхазоу.

Аҟәа. Лаҵарамза 12, 2025 шықәса. Аԥсныпресс. Аԥсны агәылацәа зегьы, Қырҭтәылагьы уахь иналаҵаны, ҭынч, иҭышәынтәаланы аизыҟазаашьақәа рыбжьаҵара иадгылоит, аха ихьыԥшым аҳәынҭқарра астатус аманы, ҳәа РИА Новости аинтервиу аҭо иазгәеиҭеит Аԥсны Аҳәынҭқарра Ахада Бадра Гәынба.  

«Ҳара ҳзы ихадоу – ҳгәылацәа зегьы, Қырҭтәылагьы уахь иналаҵаны, ҭынч, иҭышәынтәаланы рыцынхара. Аха убри аан, Қырҭтәылеи ҳареи агәылеимабзиаратә еизыҟазаашьақәа рыбжьаҵаразы уи анапхгара хымԥада еилыркаароуп рҿаԥхьа ишгылоу ихьыԥшым аҳәынҭқарра», – ҳәа иҳәеит Бадра Гәынба.

Аҟәа. Лаҵарамза 12, 2025 шықәса. Аԥсныпресс.  Шьамтәыла иҟоу Аԥсны Ацҳаражәҳәаҩ Муҳаммед Алии Шьамтәыла иреиҳау аҵареи аҭҵаарадыррақәеи рминистр Маруан Аль-Ҳалабии реиԥылара мҩаԥысит.

Шьамтәылатәи Арабтә Республикаҿы иҟоу аҷыдалкаатә Зинмчы змоу Аԥсны Аҳәынҭқарра Ацҳаражәҳәаҩ Муҳаммед Алии Шьамтәылатәи Арабтә Республикаҿы иреиҳау аҵареи аҭҵаарадыррақәеи рминистр, адоктор Маруан Аль-Ҳалабии аҩ-тәылак рыбжьара аҵаратәи аҭҵаарадырратәи усеицураҿ аизыҟазаашьақәеи Аԥснытәи Аҳәынҭқарратә университети Дамасктәи ауниверситети рыбжьара аусеицуразы Аиқәшаҳаҭра анапаҵаҩреи аҵак ду шрымоу ирылацәажәеит.

Аҟәа. Лаҵарамза 8, 2025 шықәса. Аԥсныпресс. Урыстәылатәи Афедерациа Афедералтә Еизара Афедерациа Ахеилак ахантәаҩы Валентина Матвиенко Аԥсны Жәлар Реизара-Апарламент Аиҳабы Лаша Ашәба Аџьынџьтәылатәи еибашьра Дуӡӡа аҿы Аиааира Амш инамаданы дидныҳәалеит.

Адныҳәалараҿы иазгәаҭоуп:

«Ҳаҭыр зқәу Лаша Ныгәзар-иԥа! Урыстәылатәи Афедерациа Афедералтә Еизара Афедерациа Ахеилак ахьӡала, хаҭала сара сыхьӡала Шәара аԥхьа шәнаргыланы шәколлегацәа зегьи сшәыдныҳәалоит Аџьынџьтәылатәи еибашьра Дуӡӡа аҿы Аиааира агара Амш 80-шықәса ахыҵра.  

Аҟәа. Лаҵарамза 9, 2025 шықәса. Аԥсныпресс. Аԥсны аԥыза-министр Владимир Делбеи Урыстәылатәи Афедерациа Анапхгара ахантәаҩы Михаил Мишустини Аџьынџьтәылатәи еибашьра аҿы Аиааира Амш 80-шықәса ахыҵра инамаданы адныҳәаларатә жәақәа еимырдеит.

Михаил Мишустин Владимир Делба иахь иҟаиҵаз адныҳәалара аҿы иазгәаҭоуп: Ҳаҭыр зқәу Владимир Валериан-иԥа, гәык-ԥсыкала ишәыдысныҳәалоит Аиааира Ду Амш 80-шықәса ахыҵра.

Ари аныҳәатә мшы азы ҳара ҳаҭырла иаҳгәалаҳаршәоит анацизм иаҿагыланы ахақәиҭреи ахьыԥшымреи зыхьчаз, еиҵагылараны иҟоу абиԥарақәа рзы аҭынч ԥсҭазаара аазгаз зегьы.

Агәра ганы сыҟоуп ҳаиашьаратә жәларқәа ирыбжьоу афашизм аҿагыларала иӡрыжәху аиҩызара аринахысгьы астратегиатә партниорреи аидгылареи рырӷәӷәара ишацхраало. Уи Урыстәылатәи Афедерациеи Аԥсны Аҳәынҭқарреи ринтересқәа ирықәшәоит.

Ҳыҭыр зқәу Владимир Валериан-иԥа, аҳәара ҟасҵоит Шәара шәахь, Аԥсны инхо аибашьра аветеранцәеи атыл аусзуҩцәеи зегьы сыхьӡала гәыкала иҟаҵоу агәабзиареи агәамчи аизҳазыӷьареи ашықәснҵыреи рзы азеиӷьашьарақәа сызрышәҭарц.